Kedi, Köpek ve İnsanlarda Toksoplazma

Kedi, Köpek ve İnsanlarda Toksoplazmoz

Toksoplazmoz (Toxoplasmosis) Nedir?

Toksoplazmoz, Toxoplasma gondii adı verilen bir protozoonun (tek hücreli organizma) neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Organizma, üç aşamaya ayrılabilen karmaşık bir yaşam döngüsüne sahiptir. Kaç kedinin hastalandığı ve toksoplazmozun nasıl bulaştığı, ya da özellikle hamileyseniz nasıl güvende kalacağınız ve kedi ve köpeklerde hastalığın seyri hakkında bilgileri bu yazımızda bulacaksınız.

Toksoplazma Yaşam Döngüsü

Takizoit (aktif);
Bradizoit (aktif değil, ancak yeniden etkinleştirilebilir); Ve
Sporozoit (yaşam döngüsünün cinsel aşamasını geçmiş).
Toksoplazmoz, akut enfeksiyon, yani T. gondii takizoitleri ile enfeksiyon ile karakterize edilir. 

Kedilerde ve insanlarda toksoplazma yaşam döngüsünün anlaşılması, hastalığın nasıl önleneceğini bilmek için gereklidir. Toxoplasma gondii'nin temel olarak iki yaşam döngüsü vardır: 
1-)Yumurtalar doğrudan insanlar tarafından yutulursa enfeksiyona ve doku kistlerine neden olurlar.
2-)Yiyecekler (örneğin kuzu) tarafından alınırsa, yemeğin nasıl hazırlandığına bağlı olarak insanlarda da enfeksiyona neden olabilirler.
Bu yumurtalar aylarca hayatta kalabilir ve sonunda her türlü hayvan tarafından yenebilir. Yeni konakçıda, özellikle kas ve sinir dokusunda doku kistleri oluşturana kadar hücrelerin içinde yumurtadan çıkar ve çoğalırlar. 
Takizoit (Tachyzoites), aktif T. gondii organizmalarıdır, yani hücreleri istila edebilir ve kendilerini çoğaltabilirler. Vücudun tüm organlarını istila edebilirler. Ancak kasları ( kalp dahil ), karaciğeri, dalağı ve merkezi sinir sistemini enfekte etme olasılıkları yüksektir.
Yaşam döngüsünün bradizoit fazında, T. gondii parazitleri uykudadır ve doku kistlerinde yaşarlar. T gondii parazitleri, yaşam döngülerinin bradizoit fazındayken hücreleri istila edemez ve içlerinde çoğalamazlar. T. gondii ile enfeksiyonu takiben, bradizoitler vücutta süresiz olarak kalır. Kişinin bağışıklık sistemi zayıflarsa yeniden etkinleştirilebilirler 
Sporozoitler, yaşam döngüsünün cinsel aşamasını geçen ve artık çoğalamayan T. gondii organizmalarıdır. Bu nedenle insanlara veya diğer hayvanlara bulaşamazlar. 

İnsanlara Toksoplazma Nasıl Bulaşır?

Toksoplazmoz, yalnızca T. gondii parazitlerine maruz kalmış kişilerde görülür. T. gondii'ye maruz kalma risk faktörleri arasında bir kedi sahibi olmak veya bir kedi tuvaletini temizlemek yer alır. Yalnızca enfekte kedilerin toksoplazmoz riski taşıdığı ve avlanmayan veya çiğ et yemeyen ev kedilerinin enfekte olma ihtimalinin düşük olduğu unutulmamalıdır. T. gondii sadece dışkıda bulunduğundan ve enfekte kedilerin tüylerinde bulunmadığından, dışkı ile temas yoksa kediye dokunarak enfeksiyon kapma riski yoktur. Yeni T. gondii maruziyeti için diğer risk faktörleri şunları içerir:
İnsanlarda birincil konakçıdan (kedi) enfeksiyon, örneğin bir kişinin elleri bir kedi kumu kabını temizlerken veya kirli kedi dışkısı içeren bahçeyle uğraşırken kedi dışkısıyla doğrudan bulaşma yoluyla oluşabilir. 
Enfekte bir hayvanın etinin tüketilmesi durumunda ortaya çıkar. Enfekte etin tüketilmesinin ardından bradizoitler sindirim sistemine girer. Oradan kan dolaşımına yayıldılar ve vücuda yayıldılar. Çoğunlukla sinir ve kas dokularını istila etme eğilimindedirler. 
Kısacası;
İki ana bulaşma yolu için güçlü kanıtlar vardır:
Az pişmiş etten doku kistleri yemek. Gelişmiş ülkelerde muhtemelen ana yol budur.
Çevreden yumurta yemek. Bunun az gelişmiş ülkelerde en yaygın yol olduğu düşünülmektedir.
Çiğ veya az pişmiş et yemek  (hayvanlarda inaktif T. gondii enfeksiyonu varsa);
Çiğ veya yıkanmamış sebze yemek (sebzeler enfekte kedi dışkısına maruz kalmışsa);
Kirlenmiş kedi dışkısı içerebilecek toprakla temas içeren bahçecilik veya diğer faaliyetlerde bulunmak;
Seyrek el yıkama ve bıçakları yeterince sık yıkamama dahil olmak üzere kötü hijyen uygulamaları;
Etle veya bir toksoplazma laboratuvarında çalışmak da dahil olmak üzere işyerinde maruz kalma; ve
Gelişmekte olan ülkelere seyahat etmek

Kedilerde Toxoplasma Ne Kadar Yaygındır?

Neyse ki, herhangi bir kedinin oocyst geçirmesi veya insanları enfekte etmesi olasılığı son derece düşüktür. Kediler üzerinde yapılan araştırmalarda, laboratuvar örneklerinin yalnızca yaklaşık %0,25'inin veya 400 kediden birinin Toksoplazma için pozitif olduğunu göstermiştir. Titiz temizlik alışkanlıkları nedeniyle enfekte kediler bile düşük risk taşır. Bir çalışmada, deneysel olarak enfekte olmuş kedilerde, dışkılarında milyonları geçtikten yedi gün sonra yumurtalar tespit edilememiştir. Kedi sahibi olmanın toksoplazmoza yakalanmak için bir risk faktörü olmadığının defalarca gösterilmesinin nedeni bu olabilir.

Toksoplazmoz Nasıl Önlenir?

Toksoplazma alan çoğu insanda çok az semptomlar görülür veya hiç semptom görülmez. Bununla birlikte, hamileyseniz veya zayıf bir bağışıklık sisteminiz varsa, sonuçlar üzücü olabilir. Toksoplazma dan korunmak için alabileceğiniz basit önlemler vardır. Bunlar:

Belirli yiyeceklerden kaçınmak (az pişmiş etler, kirli sular ve hijyenik olmayan ortamlarda hazırlanmış yiyecekler );
Kişisel hijyen ve temizlik kurallarına uymak;
Hijyenik gıda hazırlama önlemleri.
Eti en az 67 °C'ye kadar iyice pişirin (bunun 'orta' olarak kabul edildiğini anlıyorum)
Çiğ eti kullandıktan sonra ellerinizi, mutfak gereçlerini ve yüzeyleri sabun ve suyla yıkayın
Toprakla uğraşıyorsanız bahçe eldiveni giyin ve sonrasında ellerinizi iyice yıkayın.
Yemeden önce sebzeleri iyi yıkayın
Yemekten önce kedinizi sevdikten sonra ellerinizi yıkayın
Kedileri yalnızca kuru, konserve veya pişmiş yiyeceklerle besleyin*
Kedinizin avlanmasına izin vermekten kaçının
Kum kabnı her gün boşaltın (yumurtalar ilk 24 saat bulaşıcı değildir)

Köpeklerde Toksoplazmoz

Toksoplazma köpeklerde yumurta oluşturamaz, bu nedenle kedi kakası yemedikçe dışkılarının tehlikeli olma riski çok düşüktür. Muhtemelen eşit derecede düşük bir risk, köpeklerin kedi kakasında yuvarlanması ve tüylerinin üzerinde yumurtaların bulunmasıdır.

Bir köpek hastalığı olarak klinik toksoplazmoz son derece nadirdir. Ortaya çıktığında, genellikle sinir sistemini davranış değişiklikleri, titreme, zayıf bacaklar veya felç gibi belirsiz belirtilerle etkiler. Bununla birlikte, özellikle kas kaybı olan genç bir köpekte, buna Neospora adı verilen başka bir parazitin neden olma olasılığı daha yüksektir.

Kedilerde toksoplazmoz semptomları nelerdir?

Genel durum bozuklukları. Şiddetli ve yaygın hastalık belirtileri
Nefes almada zorluk
Sallanma veya baş eğme gibi nörolojik belirtiler
Göz enfeksiyonları
Karaciğer enfeksiyonu ve sarılık
Karın enfeksiyonu

Kedilerde Toksoplazmoz Teşhisi Nasıl Konur?

Hastalık belirtilerinin çok belirleyici olmaması hemen hemen tüm kedi hastalıklarında görülen belirtilerin Toksoplazmada da görülmesi tanıyı zorlaştır. Tek kesin tanı, gerçek organizmanın dokularda veya sıvılarda bulunmasıyla yapılır. Ancak bu çok zordur. Bu nedenle, kedinin aşağıdakileri varsa, veterinerler genellikle geçici bir teşhis koyar:

Yüksek IgM titresi
Dört kat artış gösteren iki IgG titresi
Diğer hastalıkların elimine edilmesi
Tedaviye olumlu yanıt

Bunun nedeni, toksoplazmanın neden olduğu gerçek hastalığın nadir olmasıdır. Tıpkı insanlarda olduğu gibi, toksoplazmaya yakalanan çoğu kedi hiçbir belirti göstermez ve hızlı ve tamamen iyileşir.
 

İlginizi Çekebilecek Yazı Başlıkları