Orman yangınlar felaketinde haberlerde sık sık rastladığımız evcil yada yaban hayvanlarında yanık vakaa ları bizlerin yanma olaylarında neler yapacağımızı düşünmeye sevk etmiştir. Kulaktan dolma ve çevre telkinleri ile yapılan ilk müdahaleler bazen faydadan çok canlılara zarar vermektedir. Bu sebeple yerhangi bir sebeple oluşan yanık vakaasında ne yapmalıyız? Yanma sadece ateşle mi olur? Ne tür yanıklara maruz kalabileceklerini biliyor musunuz? Veya nasıl tedavi edilir? Ve hepsinden önemlisi, onları nasıl önleyebilirim? gibi bir çok sorunun cevabını bu yazımızda bulacaksınız.
Öncelikle yanığı tanımlayalım. Yanık herhangi bir sebeple deri katmanlarının ısı, kimyasl, elektirik kımı ve radyasyona maruz kalarak morfolojik ve biyokimyasal yapısını kaybetmesidir. Deride şekillenen yanma sebepli lezyonlara yanık adı verilmektedir. Yanıklar sebeplerine göre ;Haşlanma ( Sıcak veya kaynamış sıvıların neden olduğu yaralanmalar olduğunda. ), Korozyon( Aşındırıcı kimyasallar tarafından üretilirlerse. ), Elektrik yanıkları ( Elektrikle üretilirlerse. ) Radyonekroz veya radyasyon yanıkları: ( Güneş ışınlarından X-ışınları veya gama ışınları gibi iyonlaştırıcı radyasyonla üretilirlerse. ), Donma ( Aşırı soğuktan üretilirlerse. ), Ateş veya yanıcı madde ile temas halinde yanıklar: ( Sıcak metal yüzeylerle veya doğrudan alev veya ateşle temas ettiğinde.) şeklinde sıralanabilirler.
Yanıklar deriye verdiği zarara göre sınıflandırılırlar. bu sınıflanmada yanık yüzeyinin genişliği ve derinliği belirleyici sebepti.
1. Sınıf Yanıklar: Birinci derece yanıklar en hafif, en yüzeyseldir ve genellikle bir hafta içinde iyileşir. Tedavileri kolaydır ve semptomları ciltte kızarıklık, şişlik ve yanma hissi ve etkilenen bölgede kürk eksikliğidir. Evde gerçekten büyük bir endişe duymadan iyileşebileceğimiz tek yanıklar onlardı, derecelerin geri kalanı acil veteriner ilgisini gerektiriyor.
2. Sınıf Yanıklar: Bu yanıklar, birinci dereceden daha derin ve daha acı vericidir. Birinci derecede yanıklarda ortaya çıkan semptomlara ek olarak, ikinci derecede ise sıvı ile kabarcıkları buluyoruz. İyileşmeleri genellikle üç hafta alır ve tedavisi nispeten kolaydır.
3. Sınıf Yanıklar: Üçüncü derece yanıklar, etkilenen yüzey miktarına ve bölgeye bağlı olarak en derin, en acı verici, iyileştirilmesi en zor ve hatta ölümcül olanlardan biridir. Bu durumda cilt tamamen yanar ve yanık vücut yağ katmanına ulaşır. Cilt tamamen kuruduğu için kuru, kavrulmuş ve sertleşmiş görünüyor. Sinir uçları hala aktif olduğu için etrafı çok ağrılı olacak kızarık bir cilt olabilir, ancak yanığın merkezi kararır ve sinir uçları tahrip edildiğinden ağrılı olmaz. Tedavi ve iyileşme uzun ve zordur.
4. Sınıf Yanıklar: Bu derece en derin olanıdır, çünkü yanık kemik ve iç organlar dahil olmak üzere kaslara ulaşır. Derinin karbonizasyonu ve nekrozu, vücut yağ tabakası, kaslar ve kemikler oluşur. Açıkçası, üçüncü derece yanmadan daha kötü olduğu için, etkilenen yüzey ve alan miktarına bağlı olarak acı ve hatta ölüm nedeniyle bilinç kaybı yaşayabilmek için tedavi etmek daha karmaşıktır. Tedavi ve yara izi pahalıdır ve deformasyonlar meydana gelebilir.
Bir köpek veya kedi için yanık tedavisinde ilk adım, hemen etkilenen alanları soğutmak ve sonra temizlemektir.Yanmış cilde bol miktarda soğuk su uygulamanız gerekir. Islak ve temiz bir gazlı bez kullanabilirsiniz. Yanığı ovamasanız bile, çok dikkatli bir şekilde yıkamalısınız. Bu ölü cildi ve yanık nedeniyle oluşan kalıntıları ortadan kaldırmanıza yardımcı olacaktır.
Yanığı düzgün bir şekilde temizledikten sonra, bir antibiyotik merhem uygulamanız gerekir. Bu herhangi bir enfeksiyon ile mücadelede yardımcı olacaktır. Ayrıca ciltlerinin ihtiyaç duyduğu nemi sağlayacaktır.
Sinekler ya da diğer böceklerin neden olabileceği enfeksiyonları önlemek için yanığı bandaj ile kapatın. Temiz bir gazlı bez kullandığınızdan ve etkilenen bölgeyi hafifçe kapattığınızdan emin olun.
Bu ilk yardımı tamamladıktan sonra, evcil hayvanınızı veterinere götürme zamanı geldi. Sonraki adımları veteriner belirleyecektir. Yaranın ciddi olduğunu düşünmeseniz bile bunu yapmanız gerekir.
Yanığın sebebi ne olursa olsun çok hızlı ısı değişimlerinden kaçınmalısınız. Ani bu uygulamaları, genel yanıklarda vücut ısısın birden düşürülmesi gibi davranışlar hastayı şoka sokabilir.